Taal laat me niet los.
Ik denk heel de tijd aan taal. Ik hou van taal.
Taal is een merkwaardig ding. Ze bepaalt relaties tussen mensen. Vertaalt relaties tussen mensen. Is de kapstok van ons denken.
Taal staat boven de wet. Wel zijn er wetten die zeggen welke taal je waar en wanneer gebruiken moet. Wel zijn er wetten die sommige begrippen bepalen.
Maar voor het overige staat taal boven de wet. De wet bedient zich van taal.
Zonder taal zijn wetten machteloos. Zonder taal zijn we allen machteloos.
Taal is onze Common Law, ons gewoonterecht.
Taal verwijst voortdurend naar zichzelf. Is een zelfdragend systeem. Er is geen beginpunt aan taal — aan wiskunde misschien wel — want taal beschrijft cirkels. Elke definitie verwijst naar een ander woord, waarvan de definitie op haar beurt naar wéér een ander woord verwijst.
Taal is van iedereen, en van niemand.
Je kan taal zelf maken. Misschien word je verstaan. Zelfs nagevolgd. Kortstondig, of blijvend. Ooit heeft iemand fiets gezegd. Ooit heeft iemand kantelmoment geschreven. Een snipperdag gevraagd. Kleine steentjes in een lang en gezamenlijk pad.
Meestal evolueert taal incrementeel. Dit is: met kleine stappen, zonder vooropgezet plan. Toch wordt taal soms systematisch aangepakt. Wordt de structuur bijgeschaafd en vaster gezet, komen er nieuwe woorden. Simon Stevin was zo’n taalingenieur: evenaar, evenredig, evenwijdig, loodrecht, raaklijn, langwerpig… wiskunde, scheikunde en wijsbegeerte. En ooit heeft iemand het woord onmiddellijk bedacht, of dadelijk (immédiat en actuel). Wist je overigens dat het Nederlands aarzelen op het Frans reculer geïnspireerd is?
Het komt ook voor dat een bestaand woord een heel nieuwe betekenis krijgt, die zelfs het tegenovergestelde van de oorspronkelijke kan zijn: afbouwen is een vorm van langzaam afbreken geworden, waar het eerder voltooien was. Na de ruwbouwwerken werd het huis afgebouwd.
Kunnen we ook vandaag nog taalingenieur zijn? Kunnen we woorden en betekenissen verschuiven? Dit kortverhaal is een speelse poging daartoe:
de enkel en de neus.
