of waarom we er als reizigers goed aan doen niet teveel naar De Lijn te luisteren
Een dubbele binding — in het Engels double bind, in het Frans veel preciezer injonction contradictoire of paradoxale genoemd — is het procédé waarbij iemand twee met elkaar strijdige instructies (bevelen, aanbevelingen…) krijgt, waaraan hij uiteraard niet kan voldoen. Het procédé komt vaak voor in toxisch leider- of ouderschap, en kan ernstige, soms zelfs blijvende psychische schade veroorzaken.
De Lijn bezigt dubbele binding jegens haar reizigers. Maar de schade valt wel mee. We zijn slim genoeg om niet te luisteren.
Aan de deuren van de tram zit een belsignaal. Dat kondigt de sluiting van de deuren aan. Vaak begint dat ding te rinkelen nog vóór al wie naar buiten wil is uitgestapt, laat staan dat wie naar binnen wil is ingestapt. Dat is hufterig.
Ik ondervroeg De Lijn over het voortijdige geluidssignaal — dat overigens niemand respecteert. En kreeg volgend antwoord:
(…)De veiligheid van de reizigers is onze prioriteit.
Op lange trams kunnen onze chauffeurs onmogelijk alle deuren zien. Om de veiligheid van onze reizigers te verzekeren, sluiten de deuren op de trams automatisch na 30 seconden.
Ze zijn wel voorzien van enkele veiligheden. Als je tussen de rubberen sluiting terechtkomt, kan je je terug losmaken met wat trekkracht. De nieuwste voertuigen hebben ook een gevoelige rubbersluiting. De deuren gaan dan terug open als er iemand klem komt te zitten en de chauffeur kan dan niet vertrekken.
Als je in (of net voor het einde van) die 30 seconden waarin de deuren open zijn op de knop naast de deur drukt, of beweegt voor het ‘oog’ aan de deuropening, dan gaan de deuren automatisch opnieuw open. Wanneer de chauffeur de deuren vergrendeld heeft of de tram vertrekt, kan je om veiligheidsredenen de deuren niet meer openen.
(…)
De Lijn erkent dat de automatische procedure (30 seconden, “de chauffeurs kunnen onmogelijk alle deuren zien”) geen rekening houdt met de reizigers en met de tijd die effectief nodig is om uit en in te stappen. Vaak is de tram zo vol, ook met kinderwagens en steps, dat het moeilijk is snel de deuren te bereiken. Sommige reizigers zijn moeilijk te been. Aan sommige haltes is er, ook met lagevloertrams, een groot hoogteverschil. Aan andere is er tussen tram en boordsteen een soort goot, die voor rollators en kinderwagens best lastig is. Nog elders is de ruimte op de perrons of op het trottoir te smal om een vlotte doorstroming van uit- en instappende reizigers te verzekeren… of wordt het uit- en instappen door geparkeerde auto’s of fietsen gehinderd.
Belemmer het sluiten van de deuren niet, maar… beweeg je voor het ‘oog’ om het sluiten te belemmeren.
Laat de andere reizigers eerst uitstappen, maar… zorg dat je bent opgestapt voor het geluidssein gaat.
Beweeg mee voor minder CO2, maar… stap niet op als het geluidssein gaat.
Wees hoffelijk jegens de andere reizigers en jegens het personeel, en… hou er rekening mee dat De Lijn niet altijd hoffelijk is.
Deze tegenstrijdige instructies zijn overigens niet de enige in de tram. “Begeef u tijdig naar de uitgang” valt moeilijk te rijmen met de aanbeveling zich ten allen tijde stevig vast te houden, én met de aanbeveling niet bij de deuren te blijven staan.
Gelukkig houden we niet teveel rekening met al wat De Lijn ons zegt. De dubbele binding werkt niet.
En misschien is het De Lijn zelf, die een dubbele binding ondergaat. Vanwege de Vlaamse overheid.
