Een uitverkoren dag, leek het wel, om in Gent te gaan fietsen. Een vroege lente met zomerweer, een nieuw verkeersplan met extra plaats voor fietsers en voetgangers, en een tentoonstelling in de abdij van Sint-Baafs: het verlangen naar Frankrijk — foto’s van Michiel Hendryckx.
Gent is trouwens altijd een fietsstad geweest. André Delvaux toonde dat filmisch, in Benvenuta (1983), naar het boek van Suzanne Lilar, La confession anonyme. Al wordt in dat boek, voor zover ik me herinneren kan, niet gefietst.
Geen gesukkel met de fiets op de auto, en met de auto op een parking buiten de stad. Geen gesukkel met de fiets op de trein, ik weet niet eens hoe dat werkt. Bij Max Mobiel, achter Sint-Pieters, huren ze me wel een fiets.
Vriendelijke mensen in Lille-Flandres — beter dan de nukkige machines om kaartjes te kopen —, een stipte trein, een voordelig tarief, en een goed boek. Het Bureau, van Voskuil, nummer 6. Eindelijk. Nóg beter dan de eerdere vijf, die ik jaren geleden gelezen heb. De ochtendzon in de trein doet me goed.
Max Mobiel in Gent. Prachtig. Efficiënt. Doen! Maar gesloten op zondag, en dat had ik niet op hun website gezien. Misschien had ik toen nog de idee zaterdag naar Gent te gaan. De tram dan maar — altijd Lijn-kaarten op zak — en te voet in de stad.
Michiel Hendryckx’ Verlangen naar Frankrijk is een mooie en boeiende tentoonstelling, de reis meer dan waard. In de ruïnes van de abdij is ze nóg mooier. En op zo’n zonnige zondag nóg nóg meer.
Alle mensen in de trein, in de stad, lijken blij om eenvoudige dingen, iedereen goedgeluimd: de jongeman die me de uitgang van het station aanwijst, de man op de oude tram 22 (een PCC) die me aan de knop helpt die de deur open doet, het vrijend koppel dat in Sint-Baafs de tickets verkoopt — bezoekers die hun zoenen verstoren maken het verlangen alleen maar groter —, de Gentse dame die op zondag gratis de tentoonstelling binnen mag, en mij haar knipsel uit De Standaard gunt, zodat ook ik geen entree moet betalen, of de mensen in de tuin van Sint-Baafs, en later op de dag van Sint-Pieters, waar in de stille schaduw van de luidruchtige kermis op het grote plein een klein feestje wordt gebouwd.
Michiel Hendryckx heeft niet enkel foto’s. Hij denkt ook veel na over Frankrijk, en over zijn verhouding tot dat land. Het verhaal van de man met de veldbloemen op de fiets hebben jullie wellicht op de radio gehoord. Of ergens gelezen. Maar Hendryckx vraagt zich ook af wat er mis gaat met Frankrijk. Iedereen gaat akkoord dat het misgaat, maar niemand weet waarom.
Een deel van het antwoord geeft hij elders toch zelf, al lijkt hij dat niet zo te beseffen. Een land waar anderen heen gaan uit nostalgie, een land dat naar gisteren verwijst, dat aan gisteren denkt, is een land dat niet in zichzelf gelooft. Dat niet meer weet waarheen.
Want wat vandaag gisteren is, is ooit morgen geweest. Het Frankrijk van Hendryckx bestaat nog wel, maar het is Frankrijk niet meer. Hendryckx, met zijn verliefde ogen, heeft dat niet gezien, de Fransen wel.
Gent, Koningin Maria-Hendrikaplein, 9 april 2017
Hier vind je een PDF-versie van bovenstaande tekst, d.d. 1 augustus 2017
Lees een vervolg de Franse malaise (19 april 2017) en “Frankrijk is Frankrijk niet meer” (1 augustus 2017)
